Moldavija ilustruje Putinov plan za istočnu Evropu

Tužan slučaj moldavske politike je opomena za cijelu istočnu Evropu. Evo šta trebate zapamtiti: Rusija će se potruditi da spriječi više bivših sovjetskih republika da pobjegnu iz njenih kandži i uđu u orbitu EU.

Gotovo dvije decenije Rusija se miješa u unutrašnju politiku drugih naroda. Prema jednom izvještaju, Rusija se umiješala u političke procese u najmanje 27 sjevernoameričkih i evropskih zemalja od 2004. Kremlj ima nekoliko ciljeva za ovaj napad: prvo, potkopavanje legitimiteta zapadnih vlada i principa kao što je vladavina prava i ljudska prava, drugo, oslabiti glavne institucije kao što su Evropska unija i NATO i treće, podsticati formiranje proruskih vlada.

Primjenjuje se širok spektar tehnika i taktika, uključujući generiranje lažnih vijesti o prodemokratskim pokretima, hakiranje komunikacija vladinih institucija i političkih partija, finansiranje promoskovskih političkih pokreta i korištenje međunarodnih organizacija poput Interpola za uznemiravanje političkih protivnika. Efekti ovog neobjavljenog rata posebno su pogubni u takozvanim polukonsolidovanim demokratijama, kao što su Ukrajina, Bugarska, Rumunija, Mađarska i Moldavija.

Jedan od omiljenih trikova Putinovog režima je podrška proruskim političkim partijama, dok istovremeno čini sve što je moguće da se potkopa kredibilitet prozapadnih partija i političara. U nekim slučajevima, ruski novac je istovremeno išao i proruskim i ekstremnim nacionalističkim strankama. Ovo bi se činilo kao kontradiktorna strategija. Međutim, primarni cilj Kremlja je potkopati moć centrističkih partija koje su decenijama dominirale evropskom politikom i da ohrabri te zemlje da vode antizapadnu i anti-EU politiku.

Nisu samo velike zemlje poput Ukrajine ili članica NATO-a poput baltičkih država, Mađarske ili Rumunije pod pritiskom Moskve. Čak i jedna od najmanjih, bivša Sovjetska Republika Moldavija, meta je ruskog informacionog rata. Moldavija je strateški značajna za Rusiju. Ona se naslanja na članicu NATO-a Rumuniju, kao i na buduću članicu Ukrajinu. Proruska Moldavija unapređuje cilj Moskve da opkoli Ukrajinu.

Rusija ima dugu istoriju miješanja u moldavsku politiku. Ubrzo nakon što se Moldavija odvojila od Sovjetskog Saveza, Rusija je podstakla separatistički pokret u regionu Pridnjestrovlja, koji se nalazi na sjeveroistoku uz granicu s Ukrajinom. Lokalna vlast pozvala je ruske trupe koje su tamo već više od dvije decenije.

Nakon što je podijelila malu Moldaviju, Rusija je vodila decenijama dugu kampanju uticaja na lokalnu politiku, podršku proruskim strankama i podrivanje kredibiliteta prozapadnih grupa i lidera. Jedan od načina na koji se Rusija pokušala umiješati u moldavsku politiku je napad na nacionalne lidere koji su nedovoljno potčinjeni Moskvi. Rusija je podmetnula lažne priče u evropske novinske kuće koje optužuju

bivšeg čelnika proevropske Demokratske stranke Vlada Plahotniuca za finansijske zločine. Postojale su čak i priče koje je generirala Moskva da je Interpol izdao zahtjev za pritvaranje, poznat kao crvena potjernica. Crvenim potjernicama se pozivaju policije širom svijeta da lociraju i pritvore osobu do izručenja zemlji koja je optužila, u ovom slučaju Plahotniucov protivnik, Rusija. Suočen sa ovim lažnim optužbama, Plahotniuc je pobjegao iz Moldavije i našao utočište na Zapadu, gdje bi njegova građanska i ljudska prava bila zaštićena.

Najnoviji preokret usredsređen je na kolaps koalicione vlade Moldavije 12. 11.2019. Proruska Socijalistička partija i Demokratska stranka, sada bez vođstva Plahotniuca, izglasale su nepovjerenje centrističkoj koalicionoj vladi premijerke Maie Sandu. Premijerka je približavala Moldaviju EU i borila se protiv napora socijalista da približe zemlju Rusiji. Posebno pitanje koje je srušilo Vladu Sandu bila je reforma ureda glavnog tužioca, ključni prvi korak u borbi protiv korupcije i stranih uticaja u moldavskoj politici.

Ali veći efekat svrgavanja premijerke Sandua bio je udaljavanje Moldavije od Zapada ka Rusiji. Aktuelni predsjednik Moldavije i bivši šef socijalista Igor Dodon bio je uporni zagovornik bližih odnosa između Moldavije i Rusije. Nakon svrgavanja Sandu, Dodon ju je brzo zamijenio jednim od svojih najbližih savjetnika, Jonom Čikuom, koji je odmah imenovao niz Dodonovih savjetnika u vladu.

Osim što su nastojali da Moldaviju drže podalje od zapadne “sfere uticaja”, Socijalistička partija i druge grupe u zemlji namjeravale su blokirati napore Sandu da obuzda raširenu korupciju koja je opterećivala moldavsku ekonomiju. Vlada je pokrenula krivičnu istragu o tome da li su Dodon i Socijalistička partija primali ilegalne priloge za kampanju iz Rusije.

Za ruske oligarhe, Moldavija je kao privatna kasica prasica. Prema izvještajima od 2010. do 2014. ruski oligarsi oprali su između 20 i 80 milijardi dolara preko banaka u istočnoj Evropi, posebno u Moldaviji.

Ruski predsjednik Vladimir Putin bio je nepokolebljiv u svojoj podršci Dodonu. Čim je Vlada premijerke Sandu preuzela dužnost u junu 2019., Putin je najavio da će Rusija podržati predsjednika Dodona protiv onoga što je nazvao "uzurpatorima".

Tužan slučaj moldavske politike je opomena za cijelu istočnu Evropu. Rusija će ići na sve kako bi spriječila više bivših sovjetskih republika da pobjegnu iz njenih kandži i uđu u orbitu EU.