Zapadni analitičari upozoravaju na uticaj Rusije i Kine na Zapadnom Balkanu

Američki predstavnik Pete Sessions rekao je u srijedu za Glas Amerike da je Rusija dio "destabilizacije Balkana već nekoliko godina" i da je pokazala da koristi dezinformacije i vojnu silu kako bi ispunila svoje ciljeve.

„Destabilizacija Balkana je nešto što svaka od tamošnjih zemalja vidi“, rekao je Sessions. „I vide da se to ne samo dešava, već vide da li je to namjeran pokušaj potkopavanja ovih nacija”.

Sessions je rekao da Sjedinjene Američke Države trebaju stati iza ovih nacija i „raditi u okviru utvrđenih parametara, EU, NATO i drugih organizacija. … Sjedinjene Američke Države moraju biti ispred i u centru da kažu: 'Mi ovo podržavamo i mi ćemo se držati zajedno.' To je ono što je potrebno ovim nacijama. Sjedinjene Američke Države čvrsto stoje uz njih pojedinačno i kao region”.

 

"Dio Putinove strategije"

 

Edward P. Joseph, analitičar za Balkan u Školi za napredne međunarodne studije Univerziteta Johns Hopkins, slaže se sa tim.

“Balkan je dio Putinove strategije. On želi odvojiti Evropu od Sjedinjenih Američkih Država, i želi podijeliti Evropu unutar nje same. A Balkan je za njega najbolji put za to”, rekao je Joseph.

Sessions i Joseph su ove učestvovali na godišnjem sigurnosnom forumu u Kongresu koji je bio fokusiran na ovo pitanje i održan u vrijeme Nacionalnog molitvenog doručka. Njima su se pridružili političari i poslanici iz Evrope i sa Zapadnog Balkana, regiona od šest zemalja, uključujući Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Kosovo, Sjevernu Makedoniju i Srbiju.

Analitičari kažu da Moskva koristi političko uplitanje i dezinformacije koje koristi kroz svoje historijski bliske veze sa Srbijom i drugim prijateljskim akterima u regionu.  

“Rusija je aktivna sa svojim operacijama na Balkanu po veoma niskoj cijeni“, rekao je Joseph.  

On je kao primjer naveo da u Srbiji djeluju ruski mediji Russia Today i Sputnjik.

„Ovo su platforme koje šire proruske narative diljem, regiona. I to je samo jedan od načina na koji Srbija utiče, na negativan način, na unapređenje ruske agende”, kazao je Joseph.

 

Fokusirajti se na integraciju

 

Tokom bezbednosnog foruma, Naz Durakoglu, pomoćnik državnog sekretara za zakonodavna pitanja, rekao je da su SAD veoma zabrinute zbog uticaja Kine i Rusije u regionu i rade na različite načine na jačanju demokratije u tim zemljama. To uključuje stranu pomoć, fokus na borbu protiv korupcije i promociju reformi „kako bi se pomoglo integraciji zemalja Zapadnog Balkana u EU i među sobom“.

Albanija je članica NATO-a i blisko sarađuje sa Sjedinjenim Državama. Njen bivši ministar odbrane Fatmir Mediu jedan je od organizatora sigurnosnog foruma.

"Snage poput Rusije i Kine djeluju tako da pokušavaju zapaliti nove sukobe", rekao je Mediu. “Drugi je stvaranje svojevrsnog statusa quo po pitanju određenih situacija i neriješenih problema kako bi se spriječilo članstvo u Evropskoj uniji i NATO-u i proširio njihov geoekonomski i geopolitički uticaj”.

 

Kineski pojas i put

 

Durakoglu je rekao da, dok Rusija ostvaruje svoj uticaj putem gasa i dezinformacija, Kina svoje interese ostvaruje uglavnom kroz ekonomska i infrastrukturna ulaganja.

Valbona Zeneli, viši saradnik u Atlantskom vijeću, opširno je pisala o kineskom i ruskom uticaju na Zapadnom Balkanu.

“Zapadni Balkan je doživio značajno širenje kineskog uticaja u posljednjoj deceniji, u skladu sa geoekonomskom i diplomatskom vizijom Pekinga o inicijativi Pojas i put (BRI), te u širem strateškom kontekstu odnosa Kine i EU,” napisala je u nedavnom istraživačkom radu.  

Ona, također, piše knjigu o toj temi.  

„Geostrateški položaj Zapadnog Balkana savršen je kao mostobran prema tržištima EU i ključni tranzitni koridor za kineski BRI. Kineski interesi u regionu snažno su povezani sa infrastrukturnim projektima i mogućnostima privatizacije, gde je potražnja za povlaštenim kreditima visoka, a cijene akvizicije niske”, rekla je Zeneli.

 

'Mi držimo karte'

 

Dok Rusija i Kina usklađuju svoje pozicije u opoziciji sa Zapadom, stručnjaci kažu da žele skrenuti pažnju sa velikih svjetskih sukoba, kao što su Ukrajina, Bliski istok i sve neprijateljskiji stav Kine u Južnom kineskom moru.

Za Mediua je jasno da „postoji potez Rusije, ali i Kine, možda i Irana da se stvore problemi u regionu Balkana, da se dođe do druge tačke sukoba i da se skrene pažnja sa Ukrajine“.

U borbi protiv ovog uticaja, SAD podržava saveznike u regionu. Pentagon je potvrdio prošlomjesečno odobrenje Sjedinjenih Država za potencijalnu prodaju protivtenkovskih projektila Javelin Kosovu za 75 miliona dolara.

"Ova predložena prodaja će podržati ciljeve vanjske politike i nacionalnu sigurnost Sjedinjenih Država poboljšanjem sigurnosti evropskog partnera koji je važna snaga za političku i ekonomsku stabilnost u Evropi", saopćeno je iz Pentagona.

Dodaje se da će prodaja "poboljšati dugoročne odbrambene kapacitete Kosova za odbranu suvereniteta i teritorijalnog integriteta kako, bi se ispunili zahtjevi nacionalne odbrane".

Predsednik Srbije Aleksandar Vučić izrazio je "duboko razočarenje" odlukom. Rusija je, također, "najoštrije osudila" planove.

Predložena prodaja dolazi tokom tenzija između Kosova i Srbije koje EU nastoji riješiti. U kontinuiranom odbijanju nezavisnosti svoje bivše pokrajine, Srbija je imala čvrstu podršku Rusije i Kine.

Uz svu zabrinutost zbog sve snažnijeg uticaja Rusije i Kine u regionu, Joseph sa Univerziteta Džons Hopkins rekao je da je dobra vijest da Zapad drži karte.

„Ovo nije kao Ukrajina. Rusija je predaleko da bi dovela kopnene snage. Članice NATO-a okružuju Balkan. Sve zemlje u regionu osim Srbije žele u NATO. A neki su već članovi NATO-a“, rekao je Joseph.

Evropska unija je, kako je rekao, „ubjedljivi glavni trgovinski partner. Dakle, držimo karte. Moramo ih pravilno koristiti”.