Povezivanje ekonomija: Uloga katalizatora niskih troškova prekograničnih platnih transfera na Zapadnom Balkanu

Razmotrite težak položaj malih i srednjih preduzeća koja čine okosnicu ekonomija Zapadnog Balkana. Za ove subjekte, koji često posluju sa vrlo malim maržama, previsoke naknade za transakcije nisu samo neugodnosti, već i prepreke koje bi ih mogle odvratiti od uključivanja u prekograničnu trgovinu. Smanjenje ovih troškova može značajno nagnuti ravnotežu, poboljšati konkurentnost i podstaknuti uspješno okruženje u kojem se kompanije mogu više fokusirati na inovacije i širenje, umjesto da se bore sa finansijskim preprekama.

Prema nedavnoj analizi Svjetske banke, prenos 5.000 eura između malih i srednjih preduzeća na Zapadnom Balkanu je u prosjeku 10 puta skuplji od obavljanja sličnih transakcija unutar Jedinstvene zone plaćanja u eurima (SEPA). Kako se iznos transakcije povećava na 20.000 eura, disparitet troškova se povećava, pri čemu trošak transakcije postaje 17 puta veći od troška transfera između SEPA zemalja.

SEPA je inicijativa koja olakšava bankovne transfere denominirane u eurima, tako što tretira sva plaćanja u eurima u svom geografskom opsegu jednako, bez obzira da li su domaća ili prekogranična. Njegova svrha je stvoriti besprijekorno područje plaćanja kako bi se povećala efikasnost, smanjili troškovi i povećala konkurentnost, što je posebno od koristi mikro, malim i srednjim preduzećima usklađivanjem praksi plaćanja i zakonskih okvira u zemljama učesnicama, koje uključuju zemlje članice Evropske unije i nekoliko zemlje i teritorija van Evropske unije.

Istovremeno, modernizacija platnih sistema može ponuditi značajne prednosti za preduzeća unutar SEPA koja žele da se bave trgovinom sa partnerima na Zapadnom Balkanu. U sadašnjoj situaciji, kompanija sa sjedištem u SEPA-i koja želi prenijeti, recimo, 5.000 eura partneru u jednoj od ekonomija Zapadnog Balkana suočava se sa transakcionim troškovima koji su 12 puta veći od slanja ekvivalentnog plaćanja partneru u drugoj SEPA zemlji.

Na makro nivou, važnost omogućavanja jeftinih plaćanja između preduzeća proteže se dalje od neposrednih finansijskih koristi. To je svedočanstvo posvećenosti Zapadnog Balkana njegovanju integriranijeg tržišta. Niži transakcioni troškovi mogu dovesti do dobrog ciklusa povećanja obima trgovine, boljeg toka gotovine za preduzeća i porasta direktnih stranih investicija. Ovo je posebno važno jer Zapadni Balkan traži načine da ubrza svoj ekonomski rast, premosti jaz u razvoju sa Zapadnom Evropom i poboljša životni standard ljudi.

 

Prepoznajući potencijalne koristi, Svjetska banka je udružila snage sa različitim partnerima, uključujući Vijeće za regionalnu saradnju i Sekretarijat Centralnoevropskog sporazuma o slobodnoj trgovini, kako bi pružila tehničku pomoć koju finansira Evropska unija. Također se spremna posvetiti finansiranju ekonomija Zapadnog Balkana za unapređenje njihovih domaćih sistema brzog plaćanja, kako bi u potpunosti iskoristili mogućnosti koje pruža SEPA.

Jedan od ključnih aspekata naše pomoći je usklađivanje sa propisima Evropske unije o plaćanju i drugim standardima kako bi se olakšalo učešće ekonomija Zapadnog Balkana u SEPA, čime se poboljšava pristup tržištu i podstiče ekonomska integracija unutar regiona i sa Evropskom unijom.

Drugi suštinski aspekt inicijative je razvoj i implementacija sistema brzog plaćanja. Ovi sistemi su inovativni, omogućavaju trenutne transfere novca 24/7, podržani modernim funkcijama kao što je tehnologija QR kodova i korištenje proksija kao što su brojevi mobilnih telefona. Težnja ka digitalizaciji je jasna i to sa dobrim razlogom. Istraživanja naglašavaju značajan uticaj digitalnih finansijskih usluga: porast od 10 posto u usvajanju digitalnog plaćanja može smanjiti sivu ekonomiju zemlje za otprilike dva posto.

Od suštinske je važnosti priznati da smanjenje transakcionih troškova može učiniti proizvode i usluge Zapadnog Balkana konkurentnijim na tržištu Evropske unije. Istovremeno, može podstaknuti kompanije iz Evropske unije i SEPA da investiraju i šire se na Zapadnom Balkanu.

Zaključno, smanjenje troškova platnih transfera među preduzećima iz država Zapadnog Balkana i SEPA nije samo finansijski podsticaj – to je višestruka strategija koja ima za cilj njegovanje ekonomskog rasta, integracije i stabilnosti. To utire put za budućnost u kojoj se preduzeća, velika i mala, mogu takmičiti na jednakim terenima, gdje inovacije napreduju i gdje se Zapadni Balkan može pouzdanije afirmirati na evropskoj i globalnoj sceni. Kao takve, zemlje Zapadnog Balkana mogu mnogo dobiti od pristupanja SEPA-i i modernizacije platnih sistema. Rezultat — prosperitetniji, integrisaniji i stabilniji region — je vrijedan truda.