Moskva radi na povratku u Evropu
Od potpune invazije na Ukrajinu, ruska propaganda predstavlja Moskvu kao saveznika „globalnog juga“ protiv Zapada. Kampanja ima druge ciljeve.
Eksperti bliski Kremlju sve više naglašavaju potrebu za popravljanjem veza sa Evropom. Ali oni ne traže približavanje, oni žele nešto sasvim drugačije.
Ubrzo nakon Nove godine, na web stranici Vojne revije, koja je usko povezana sa Ministarstvom odbrane, pojavio se značajan tekst. U pregledu godine, ruski vojni analitičari počeli su raspravljati o potencijalnim sukobima između Francuske, Velike Britanije i Sjedinjenih Američkih Država.
Zaključili su da “pod sadašnjim uslovima, mogućnost da se Francuska u potpunosti vrati na golizam nije iscrpljena”. Autori su izrazili nadu u „nezavisniji stav Francuske“, a ne onaj koji su „nametnuli Anglosaksonci“, predviđajući produbljivanje usklađivanja odnosa između Pariza i Pekinga. U ovakvom toku događaja u budućnosti bi mogao nastati „trijumvirat Rusije, Kine i Francuske“.
Ovo, kao i mnoge ruske spekulacije, može izgledati čudno. Ali postoji razlog da se Kremlj nada pukotinama u zapadnom savezu. Iako Francuska nije bila na čelu proukrajinskih snaga, predsjednik Francuske Emanuele Macron je svakako postao odlučniji da se odupre agresiji Kremlja.
Ruski simpatizeri među njegovim krajnje desnim protivnicima u krajnje desničarskom Nacionalnom frontu Marine Le Pen trenutno prednjače u anketama sa lijevim savezom, uključujući komuniste, na drugom mjestu. Podrška predsjedniku Franscuske je sumorna.
Slično, komentatori poslovnih novina Vzglyad vide nadu u Njemačkoj. Oni predviđaju da bi usred štrajkova i ekonomske krize sadašnja vlada mogla odstupiti i da bi nova administracija bila primorana smanjiti pomoć Ukrajini (koja bi trebala iznositi 8,7 milijardi dolara ove godine). Desne stranke rastu u anketama, iako se AfD suočava sa ozbiljnim problemima, uključujući moguću zabranu.
Rusija je dugo nastojala podijeliti i oslabiti zapadnu alijansu, a KGB je prodirao duboko u francusku vladu 1960-ih - kao u skandalu Sapphire - i podržavao one goliste koji žele napustiti NATO. Oko 12.000 Stazijevih agenata bilo je aktivno u Zapadnoj Njemačkoj tokom Hladnog rata - čak su prodrli u ured kancelara 1974. - i Rusi su nastavili postizati zapažene uspjehe u obavještajnim operacijama protiv sada ujedinjene države.
Ruski geopolitički stručnjaci sada prihvataju da je plan iz 2022. godine da se zapadna Evropa dovede u krizu putem smanjenja energije bio neuspjeh. Umjesto toga, oni istražuju alternativne metode uticaja na pojedine zapadne zemlje, često pod izgovorom "obnove odnosa".
Ohrabreni blokadom zapadne podrške Ukrajini od strane jedne članice Evropske unije (EU) i manjine u Kongresu, ne postoji volja za pregovorima, već radije da se Zapadna Evropa podredi Rusiji ili da se barem plaši Rusije.
Alexander Rahr, predsjedavajući Evroazijskog društva, sugerirao je da bi do takvog obnavljanja odnosa pod ruskim uvjetima moglo doći "preko nekih istočnoevropskih zemalja, gdje se pojavljuje sklonost ka tradicionalnim vrijednostima".
Izjave koje izražavaju želju Rusije za „pozitivnim odnosima sa Evropom” mogu se čuti čak i na propagandnom radiju Sputnjik, a stručnjaci iz glavnog ruskog analitičkog centra, Valdai klub, zvuče iznenađujuće srdačno kada tvrde da zemlje BRIKS-a „ne artikuliraju ciljeve koji se mogu smatrati direktnim izazovom Zapadu.”
Važno je napomenuti da je u prvoj godini rata većina velikih ruskih medija predviđala dalje pogoršanje odnosa između Rusije i EU, što bi moglo dovesti do potpunog raskida.
Prije godinu dana ruski politikolozi su ustvrdili da su "odnosi između Rusije i Zapada već dosegli tačku bez povratka, bez preduslova za nastavak punopravnog strateškog partnerstva".
Međutim, priznali su da su „istorija i kultura Evrope Rusima poznate i bliske još iz škole“ te da je ruska omladina „integrirana u globalni svijet, gdje su im pravila komunikacije poznata i razumljiva“.
To je uprkos svim naporima režima da ih isključi od pogubnih zapadnih uticaja i da prepravi školsko gradivo - jedan asistent Kremlja napisao je prošle godine udžbenik istorije za 16-18-godišnjake.
Ovo prepoznavanje uticaja Zapada može delimično biti prepoznavanje stvarnosti. Gotovo dvije godine rata su pokazale da ne samo mladi ljudi, već i ruske elite nisu voljne odreći se evropskih dobara i, što je još važnije, zapadnog načina života.
Nezavisni novinari navode da se cjelokupni društveni život elita u današnjoj Moskvi ili zasniva na imitaciji zapadnih brendova ili oslanja na krijumčarenu isporuku sankcionirane robe.
Međutim, to ne znači da će Kremlj promijeniti politiku kako bi poboljšao odnose s Evropom. Umjesto toga, to označava eskalaciju remetilačkih napora Rusije da razbije zapadni blok i podrži snage koje su prijateljski naklonjene Moskvi u evropskim zemljama.
Ovo je potvrđeno izvještajem Washington Posta koji se fokusira na operacije velikog uticaja Rusije u Francuskoj. Konkretno, materijali pokazuju da je Jean-Luc Schaffhauser, političar koji je ranije predstavljao stranku Le Penove i blisko povezan sa Rusijom, uložio napore da dovede mrežu bivših generala na vlast u slučaju krize i političkog kolapsa u Francuskoj.
Prema izvještaju, on je lično uvjeravao ruske vlasti da će promovirati listu zapadnoevropskih lidera krajnje desnice voljnih da sarađuju sa Moskvom. U tom kontekstu, spekulacije ruskih vojnih analitičara o potencijalnom stvaranju „trijumvirata Rusije, Kine i Francuske” više ne izgledaju tako zabludjele.
Jačanje ruske strategije za podjelu Evrope dodatno je detaljno opisano u izvještaju iz 2023. pod nazivom „Ruska politika prema globalnoj većini“, čiji su autori vodeći politički analitičari Kremlja Dmitrij Trenjin, Sergej Karaganov i Aleksandar Kramarenko.
Autori priznaju da svijet nije podijeljen na dva suprotstavljena tabora. Umjesto toga, oni priznaju da nezapadne zemlje, “sa rijetkim izuzecima, nisu saveznici Rusije” i da “sukob u Ukrajini nije podijelio svijet na dva tabora”.
Iako priznaje da “globalna većina” nije inherentno antizapadna, izvještaj ipak ohrabruje Rusiju da uspostavi “situacijske saveze zasnovane na interesima” sa nezapadnim zemljama. Naglašavaju da je „cilj ruske vanjske politike i vanjskoekonomskih aktivnosti slomiti odlučnost Zapada za konfrontaciju i uvjeriti zapadne prijestolnice da se mirno povuku. To je i cilj aktivnih i inicijativnih politika prema globalnoj većini.”
Dakle, iako svijet nije podijeljen na dva tabora, to je ipak nada ruskih stratega. Svaki odnos treba imati za cilj slabljenje zapadne odlučnosti.
"Kako naš ukupni uticaj raste, zemlje globalne većine mogu postati ključni faktor u slabljenju kohezije Zapada", navodi se u izvještaju.
Analitičari Kremlja odlučni koristiti svoje saveznike kao oružje protiv Zapada, potpuno svjesni da ove zemlje ne traže takvu konfrontaciju. Kao i uvijek sa pristupom režima prema autsajderima, ciničan je, ali zabrinjavajuće efikasan.