Istočnoj Evropi je potrebna nove odbrana od napada na njene demokratije

Od Varšave do Tbilisija, obični građani i napredni lideri pokazuju da je otpornost moguća. Ako vlade skupe hrabrost da

podrže ovu demokratsku inovaciju, možda će otkriti da je najbolji način da
brane demokratiju osnaživanjem ljudi, piše Ieva Cesnulaityte.

Centralna i Istočna Evropa su pod opsadom.
Od oktobarskog referenduma u Moldaviji, opterećenog optužbama o ruskom
miješanju, do gruzijskih borbi s dezinformacijama oko parlamentarnih izbora, koji će odrediti njen kurs prema Evropi ili Rusiji, demokratske osnove regije pucaju pod nemilosrdnim pritiskom.

Ali usred ovih previranja, dolazi do tihe
revolucije. U gradskim vijećnicama, društvenim centrima i vladinim uredima,
građani i lideri se okupljaju kako bi učinili ono što tradicionalna politika
često ne uspijeva: saslušati, promišljati i pronaći rješenja.

Taktika Moskve je jasna: podijelite,
ometajte i destabilizirajte. Moskva zasipa društvene medije dezinformacijama,
iskorištava društvene krize i podržava antidemokratske pokrete, sve kako bi
potkopala demokratije u regionu. Cilj? Vratite region u svoju sferu uticaja.

Ipak, Rusija nije jedina destabilizujuća
sila; mnoge zemlje se suočavaju sa unutrašnjim zarobljavanjem moći, gdje
populistički lideri izazivaju poremećaje u ravnoteži kako bi konsolidirali
kontrolu.

Evo gdje se okupljaju građani

Građani i vlade Istočne Evrope nisu pasivne
žrtve u ovoj borbi.

Već su naučili klasične odgovore, kao što
su razotkrivanje lažnih narativa i borba protiv izbornih prevara. Sada se sve
više okreću demokratskim inovacijama, onima koje daju prioritet angažmanu nad
retorikom podjela.

Okupljanja građana, koji na jednom mjestu
nasumično odabrane, reprezentativne grupe građana kako bi raspravljali o hitnim
pitanjima širom svijeta, pokazuju se kao protuotrov za polarizaciju i most
preko širenja društvenih podjela. Oni nude platformu za saradnju koja građanima
daje značajnu riječ u odlukama koje utiču na njihove živote.

Nova studija od 40 primjera iz zemalja
Centralne i Istočne Evrope, uključujući Poljsku, Crnu Goru i Estoniju, pokazuje
kako ovi gripe mogu da utišaju buku i ponude prava rješenja.

Ove skupštine nisu samo pričaonice. Oni su
strukturirani prostori zasnovani na dokazima u kojima se učesnicima pruža širok
spektar informacija o složenim pitanjima, od klimatskih promjena do korupcije,
i podržavaju zajedničko promišljanje i postizanje konsenzusa.

Mnogi su inicirani ili podržani od strane
vlada, što pokazuje da politički lideri prepoznaju vrijednost ovih inkluzivnih
prostora koje vode građani.

Difuzna polarizacija, borba protiv
dezinformacija

Uzmimo Poljsku, gdje su lokalne skupštine
okupile građane da se pozabave svime, od zagađenja zraka do društvenih
nejednakosti. U Crnoj Gori, nedavna skupština se bavila korupcijom koja je još
uvijek prisutna u javnim institucijama.

Članovi skupštine iz različitih sredina,
starosnih grupa i političkih opredeljenja uspeli su  postići zajednički jezik u vezi sa nizom
konkretnih preporuka.

Ovi uspjesi na lokalnom nivou ističu
potencijal skupština građana da se bave složenim, kontroverznim pitanjima – što
je oštar kontrast zastoju koji se često vidi u vijećima i parlamentima.

Okupljanja građana dobijaju na snazi, ​​jer
nude moćan odgovor na
vanjske i unutrašnje prijetnje. Oni imaju potencijal da se suprotstave autoritarnoj
taktici podsticanjem informiranog, inkluzivnog dijaloga koji gradi društvenu koheziju i
otpornost.

Okupljajući različite građane kako bi
raspravljali o spornim pitanjima, ove grupe pomažu u zaustavljanju
polarizacije, stvarajući prostor u kojem se može pronaći zajednički jezik, čak
i o temama koje imaju podjele.

One, također, pomažu u borbi protiv
dezinformacija tako što osiguravaju da su ljudi opremljeni tačnim,
uravnoteženim informacijama, koje se zatim vraćaju u širi javni diskurs.
Štaviše, ova okupljanja modeliraju kooperativniju, transparentniju političku kulturu,
pokazujući da donošenje odluka može biti kolaborativno, a ne kontradiktorno.

Informirani, inkluzivni i kooperativni

Bitka za demokratiju u Istočnoj Evropi nije
samo izborna ili stranačka politika. Radi se o vraćanju povjerenja u javni
život i pokazivanju da građani, kada im se pruži prilika, mogu biti
promišljeni, angažirani i orijentirani na rješenja.

Decenijama su autoritarni akteri
napredovali na podjelama i nepovjerenju. Okupljanja građana nude način
odupiranja tim trendovima – njegovanjem informiranog, inkluzivnog i
kooperativnog angažmana koji slabi privlačnost populističke retorike.

Sada je pitanje da li će više vlada i
međunarodnih institucija podržati ove napore. Evropske organizacije su se već
uključile da osiguraju sredstva za neke grupe, ali treba učiniti više.

Da bi okupljanja građana postala održiva
karakteristika demokratskog ambijenta Istočne Evrope, ona moraju biti
integrirana u formalni politički sistem. To znači zakonske okvire koji
osiguravaju da se njihove preporuke shvate ozbiljno i dosljedno finansiranje.

Demokratija u Istočnoj Evropi je i dalje u
nesigurnom položaju. Ali od Varšave do Tbilisija, obični građani i napredni
lideri pokazuju da je otpornost moguća.

Ako vlade skupe hrabrost da podrže ovu
demokratsku inovaciju, možda će otkriti da je najbolji način za odbranu
demokratije osnaživanje ljudi.