Evropska unija počinje istragu o kineskim vjetroturbinama u skladu sa odredbama nove Uredbe o stranim subvencijama

Evropa želi ojačati svoju energetsku sigurnost i zadržati svoje tehnološko vodstvo u strateškim čistim tehnološkim sektorima kao što je energija vjetra. EU je prošle godine usvojila svoj paket strategije razvoja energije vjetra kako bi ojačala evropsku industriju namijenjenju izgradnji objekata za proizvodnju energije iz vjetra. Od tada EU pomno prati moguće nepoštene trgovinske prakse od kojih imaju koristi strani proizvođači.

 

Izvršna potpredsjednica Komisije za konkurenciju Margarethe Vestager objavila je da će EU koristiti svoju novu „Uredbu o stranim subvencijama“ da pokrene istragu o kineskim proizvođačima vjetroturbina. EU će u početku istražiti nepoštene trgovinske prakse na pet evropskih tržišta i to u Bugarskoj, Francuskoj, Grčkoj, Rumuniji i Španiji.

 

Najavljujući novu istragu komesarka Vestager je rekla da veliki višak kapaciteta subvencioniranih kineskih vetroturbina „nije opasan samo za EU konkurentnost. To, također, ugrožava našu ekonomsku sigurnost”. Ona je dodala da EU ne smije ponoviti greške koje je učinila kada je u pitanju njena industrija solarnih panela.

 

EU treba braniti integritet evropskog tržišta, osigurati poštenu konkurenciju i stvoriti jednake uslove između evropskih i kineskih proizvođača turbina.

 

"U potpunosti razumijemo obrazloženje Komisije", rekao je izvršni direktor WindEurope Giles Dickson. “Kineski proizvođači vjetroturbina nude mnogo niže cijene od evropskih proizvođača i nevjerojatno izdašne uslove finansiranja s odgodom plaćanja do tri godine. To ne možete učiniti bez javnih subvencija. Štaviše, evropskim proizvođačima nije dozvoljeno da nude takvo odloženo plaćanje prema pravilima OECD-a”.

 

Kineske vjetroturbine se u Evropi nude po i do 50 posto  nižim cijenama od turbina evropske proizvodnje. Odgođena plaćanja zapravo znače da kineski proizvođači nude svoje turbine besplatno, dok operater vjetroelektrane ne ostvari prihod tokom tri godine rada vjetroelektrane.  

EU želi povećati svoj kapacitet energije vjetra sa 220 GW koliko iznosi danas na 425 GW do 2030. i 1.300 GW do 2050. Kako stvari stoje, gotovo sve vjetroturbine koje se danas prave u Evropi su evropske vjetroturbine – proizvedene od strane evropskih proizvođača i sastavljene u Evropi. Ali postoji vrlo realan rizik da će se ekspanzija proizvodnje vjetroturina za energiju vjetra kakvu želi EU ostvariti u Kini, a ne u Evropi.

EU to želi izbjeći. U širem smislu, želi ojačati svoju energetsku sigurnost i razumije opasnosti prevelikog oslanjanja na Kinu u pogledu strateških čistih tehnologija poput vjetra. U svom govoru o stanju Evropske unije prošlog septembra, predsjednica Komisije  Ursula von der Leyen je rekla: “Budućnost naše industrije čiste tehnologije mora biti napravljena u Evropi”.

 

Komisija je tada usvojila odličan paket za proizvodnju energije od vjetra sa 15 hitnih mjera za jačanje evropske industrije proizvodnje vjetroenergije. 26 država članica EU je tada to podržalo i obavezalo se da će djelovati u skladu sa tim potpisivanjem Evropske povelje o vjetru.

 

Akciona tačka 12 Paketa energije vjetra obavezuje EU da “zaštiti unutrašnje tržište od trgovinskih poremećaja i prijetnji sigurnosti i javnom redu”. Komisija od tada prati potencijalne trgovinske distorzije i nepravedne subvencije od kojih imaju koristi strani proizvođači vjetroturbina. U tački 12 stoji „ako je to opravdano, Komisija će aktivirati svoje instrumente trgovinske odbrane“ kako bi zaštitila evropsku industriju vjetra od nelojalne konkurencije.

 

Evropska industrija vjetra zapošljava 300.000 ljudi i doprinosi 49 milijardi eura BDP-u EU. Ovo će porasti na više od 500.000 radnih mjesta do 2030. godine, ako EU ispuni svoje ciljeve porizvodnje energije od vjetra s evropskim kompletom.

 

Uredba o stranim subvencijama

 

Prema Uredbi o stranim subvencijama, Komisija ima ovlasti da istražuje postojanje i efekte stranih subvencija i izrekne korektivne mjere nakon što se utvrdi narušavanje konkurencije. Komisija će tokom istrage procijeniti sve vrste dokaza o navodnim nepoštenim praksama. Na osnovu prikupljenih dokaza Evropska komisija može krenuti u dubinsku istragu. Tada bi imala rok od 18 mjeseci.

 

ZAKLJUČAK

 

Pokretanje istrage protiv kineskih proizvođača vjetroturbina od strane Evropske unije, još je jedan pokušaj da se evropski proizvođači zaštite od nelojalne konkurencije iz Kine. Kineski proizvođači (ali ne samo vjetroturbina) nego i generalno kompanije koje dolaze da rade na tržištu EU (i Zapadnog Balkana) mogu računati na izdašne državne subvencije, što ih čini nelojalnom konkurencijom kada je u pitanju tržište EU (ali i Zapadnog Balkana).

Godinama u Bosni i Hercegovini i državama Zapadnog Balkana svjedočimo dobijenim poslovima od strane kineskih kompaniju (naročito u oblasti izgradnje infrastrukture i  energetskih objekata) pod, u najmanju ruku, netransparentnim okolnostima. Iako se radi o javnim sredstvima, ugovori koje su domaće institucije potpisale sa kineskim kompanijama su tajni, naročito, finansijski dio ugovora, koji javnost najviše zanima. Rijetki mediji i NGO koji govore o tome najčešće ne dobijaju adekvatan prostor, a među domaćim političarima malo je interesa da se ozbiljnije pozabave ovim pitanjem i pokrenu inicijative da se zakonski uredi pravično tržišno natjecanje, kao što se to (pokušava) uraditi u EU.

Činjenica je da u Bosni i Hercegovini i zemljama Zapadnog Balkana nema značajnijih kompanija koje se, naprimjer, bave proizvodnjom opreme za vjetroturbine i kojima bi nelojalna konkurencija iz Kine mogla zaprijetiti. No, Kina obilato daje državne subvencije kineskim kompanijama u svim oblastima, tako da je pitanje vremena kada će se na “udaru” kineskih kompanija naći kompanije iz metalskog, drvnog i sličnih sektora. Upravo to je nešto o čemu bi domaće kompanije, ali i domaći političari morali povesti računa i kreirati mehanizme za zaštitu domaće proizvodnje po uzoru na EU.