Češka, Rumunija i Mađarska razotkrile bjelorusku špijunsku mrežu u koordiniranoj operaciji
Bjeloruski diplomata protjeran iz Praga, a bivši šef moldavske obavještajne službe uhapšen u Rumuniji.
Češka kontraobavještajna agencija (BIS) otkrila je 8. septembra da je, radeći sa rumunskim i mađarskim partnerima, razotkrila bjelorusku špijunsku mrežu koja djeluje širom Evrope.
Operacija je dovela i do protjerivanja bjeloruskog diplomate iz Praga i hapšenja bivšeg šefa moldavske obavještajne službe u Rumuniji. Istraga, koju koordinira Eurojust, dolazi u trenutku kada Poljska i Litvanija, također, izvještavaju o slučajevima špijunaže povezanim sa Bjelorusijom, što naglašava regionalne tenzije uoči vojnih vježbi Zapad-25 koje su zajednički planirane s Rusijom.
Prema BIS-u, mreža se oslanjala na bjeloruske operativce KGB-a i regrutovala resurse u regiji, uključujući bivšeg zamjenika šefa moldavske Službe za informacije i sigurnost (SIS). Tajne službe Bjelorusije i dalje se zovu KGB, kao u sovjetsko vrijeme.
Istovremeno, rumunski tužioci i policija izvršili su nalog za hapšenje moldavskog osumnjičenika, koji se sada suočava s optužbama za izdaju.
Šef BIS-a Michal Koudelka rekao je da je Bjelorusija iskoristila slobodu kretanja koja je data akreditovanim diplomatama u Schengenskom prostoru.
„Da bismo uspješno suprotstavili ovim neprijateljskim aktivnostima u Evropi, moramo ograničiti kretanje akreditovanih diplomata iz Rusije i Bjelorusije unutar Schengenskog prostora“, upozorio je Koudelka.
Hapšenje u Rumuniji povezano sa mrežom
Rumunska agencija za borbu protiv organiziranog kriminala DIICOT saopćila je da je pritvoreni 47-godišnji Moldavac, bivši visoki zvaničnik SIS-a, otkrio državne tajne koje bi „vjerovatno mogle ugroziti nacionalnu sigurnost“.
Istražitelji tvrde da se osumnjičeni između 2024. i 2025. godine dva puta sastao sa bjeloruskim operativcima u Budimpešti, gdje su mu date instrukcije i uručene isplate.
Eurojust, koji je nadgledao prekograničnu istragu, potvrdio je da dokazi pokazuju da je ovaj pojedinac učestvovao u neovlaštenom otkrivanju državnih tajni bjeloruskim obavještajnim službenicima od 2024. godine nadalje.
Hapšenje 8. septembra u Rumuniji omogućeno je bliskom saradnjom između tužitelja, policije i obavještajnih službi iz Rumunije, Mađarske i Češke.
„To pokazuje važnost transnacionalne saradnje u istrazi takvih zlonamjernih aktivnosti, jer osumnjičeni mogu imati koristi od slobode kretanja širom Šengenskog prostora“, komentirao je Eurojust.
Otkrića se uklapaju u širi obrazac bjeloruske špijunaže u regiji. U martu je glavni tužilac Litvanije uputio sudu slučaj protiv dva državljanina optužena za špijunažu za Minsk.
Bjelorusija privela poljskog državljanina
Samo nekoliko dana prije češko-rumunske operacije, Bjelorusija je privela poljskog državljanina pod optužbom za špijunažu. Prema bjeloruskoj državnoj televiziji, kod muškarca su pronađeni dokumenti povezani sa bjelorusko-ruskim vojnim vježbama Zapad-25. Uhapšen je i bjeloruski državljanin.
Varšava je osudila ovaj potez kao provokaciju.
„Ovo je još jedna provokacija Lukašenkovog režima usmjerena protiv naše zemlje“, napisao je na X Jacek Dobrzynski, glasnogovornik poljskog koordinatora specijalnih službi.
Zamjenik ministra vanjskih poslova Marcin Bosacki rekao je privatnoj televiziji TVN24 da je hapšenje vjerovatno povezano sa vojnim vježbama Zapad. Dodao je da će Poljska odgovoriti na postupke Bjelorusije, iako je odbio precizirati koje bi mjere mogle biti poduzete.
Bjeloruska agencija Belta izvijestila je da je poljski osumnjičeni nosio kopiju dokumenta koji opisuje vojne vježbe Zapad-25, koje su se održale u septembru, kao i bjelorusku i stranu valutu te mobilnu SIM karticu registriranu na drugu osobu.
Vježbe Zapad, koje se održavaju svake dvije godine u Bjelorusiji ili Rusiji, pomno se prate na Zapadu zbog blizine Bjelorusije četiri članice NATO-a - Poljske, Latvije, Litvanije i Rumunije.
Predsjednik Aleksandar Lukašenko, bliski saveznik ruskog lidera Vladimira Putina, dozvolio je Moskvi da koristi bjelorusku teritoriju tokom invazije na Ukrajinu 2022. godine, iako je insistirao da bjeloruske trupe neće direktno učestvovati. Nakon ruske invazije na Ukrajinu, Bjelorusija je prihvatila da bude domaćin ruskih taktičkih nuklearnih raketa.