Pet tačaka na kojima Rusija zvecka oružjem u Istočnoj Evropi
Zapadni zvaničnici posljednjih sedmica posvećuju veću pažnju Istočnoj Evropi.
Triplet potencijalnih kriza pojavio se u odnosima Rusije sa zapadnim susjedima. Neki zvaničnici Bidenove administracije, izvještava CNN, strahuju da bi Rusija mogla podsticati tenzije kao uvod u još jedan upad u Ukrajinu, dok drugi misle da je to dio veće igre.
Događaji su bili bizarni i zbunjujući, uključujući zračni prijevoz migranata sa Bliskog istoka i oklopne vojne divizije koje se kreću prema Ukrajini. Dio akcije dogodio se u Bjelorusiji, ruskoj državi partneru.
Evo pet tačaka kriznih tačaka.
1. Tenzije rastu u dijelovima Istočne Evrope.
U proteklih nekoliko sedmica počele su rasti tenzije oko ruskih akcija prema susjedima.
Visoke američke diplomate susrele su se sa ruskim zvaničnicima. Direktor CIA-e Bill Burns odletio je u Moskvu u novembru, gdje je razgovarao sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom.
To je izazvalo nalet diplomatskih aktivnosti između Evrope i Amerike pa je CNN- izvijestio da su nakon Burnsovog putovanja američke diplomate počele "masovno komunicirati" sa Evropom o potencijalnoj ruskoj prijetnji.
Šta je uzrok nove krize?
2. Tri žarišta napetosti: Ukrajina, Baltik i gas.
Napetosti se dešavaju u dva geografska područja: na granici Ukrajine i Rusije i granici Belorusije sa Poljskom i Litvanijom.
Sve se odvija u sjeni snabdijevanja ruskih susjeda i Evrope prirodnim plinom i nadolazeće zimske sezone grijanja kao pozadine.
Rusija ostaje ključni izvor prirodnog gasa za Evropu. Plinovodi prolaze kroz Bjelorusiju, Ukrajinu, Crno more i odnedavno kroz Sjeverno more.
Činjenica da osigurava snabdijevanje gasom za zimsku grijnu sezonu je istorijski omogućavala Rusiji da izvrši uticaj na Evropu i na tranzitne zemlje poput Ukrajine, koje ubiru naknade od toka gasa. Upravo sada, Evropa raspravlja o tome da li da certificira gasovod Sjeverni tok 2, koji Rusiji nudi direktnu rutu za tranzit gasa do Njemačke koja prolazi ispod Baltičkog mora.
Tenzije su počele rasti u oktobru dok je Rusija obustavljala isporuke gasa Evropi, što je dovelo do daljeg skoka ionako visokih cijena kako temperature počnu da padaju, a potrošnja raste.
Kasnije u oktobru, Rusija je počela okupljati trupe u blizini granice sa Ukrajinom. Satelitske fotografije pokazuju da su improvizirane kasarne i oklopne divizije postavljene u blizini granice.
3. Bjelorusija uključuje najglasnije alarme.
Najčudnija i najalarmantnija eskalacija tenzija odvija se duž granice Bjelorusije sa Poljskom i Litvanijom.
To je regija poznata NATO planerima kao koridor Suwalki - uski dio zemlje koji čini jedinu granicu između Poljske i baltičkih država, poduprt ruskom enklavom Kalinjingradom as jedne strane i Bjelorusijom sa druge strane.
Bjeloruski diktator Aleksandar Lukašenko naredio je vojsci zemlje da prati izbjeglice do graničnog područja, pošto je Rusija poslala nuklearne bombardere da kruže iznad njih.
Nije jasno šta tačno Lukašenko namjerava, ali Bjelorusija održava bliske veze sa Rusijom, pri čemu dvije zemlje održavaju vojni savez i dozvoljavaju građanima da slobodno putuju. Bjelorusija prima ogromne subvencije od Moskve koje su joj omogućile da ostane na površini, ali i Rusiji daju širok uticaj na kreiranje politike.
4. Izbjeglice uvučene u tenzije.
Izvještaj koji je objavio Deutsche Welle daje sliku putanje kojom putuju mnoge izbjeglice, plaćajući trgovcima, ljudima koji imaju poslove sa bjeloruskim ambasadama. Letovi iz Bejruta, Damaska i Amana do Minska povećani su posljednjih sedmica, prema njemačkom ministarstvu vanjskih poslova, što bi vjerovatno omogućilo većem broju izbjeglica da putuju.
Odatle bjeloruska vojska navodno prati migrante do kampova duž granice. Sve je to pokrenulo pitanje podjela za Evropu: izglede za još jedan val migranata u stilu 2015.
Oni koji su zaglavljeni na granici bježe sa nasilnih mjesta i suočavaju se sa užasnom situacijom. Ali njihovo dovođenje tamo i lažno obećanje da bi Bjelorusija mogla poslužiti kao laka pristupna tačka Evropskoj uniji, podstakli su proteste protiv imigranata u Varšavi. Poljska, Litvanija i Latvija su tražile sredstva EU za izgradnju zidova duž bjeloruske granice.
Lukašenko je, sa svoje strane, odvažio kritikovati odluku Poljske da zaštiti granicu zemlje i zaprijetio da će prekinuti dostavu gasa prema Evropi.
„Uveli ste sankcije protiv mene, protiv Bjelorusa“, rekao je. „Pokrenuli ste hibridni rat protiv Belorusije. A vi, nitkovi, luđaci, hoćete da vas zaštitim od migranata?”
5. Sve je to dio kampanje pritiska koja je NATO dovela na ivicu
Neki analitičari o Lukašenku misle kao o kremaljskoj hajdučiji, dok ga drugi smatraju nestabilnom osobom čije ponašanje uvlači Moskvu u situacije koje bi radije izbjegla.
Izvještaji sugeriraju da se neki u Bajdenovoj administraciji plaše još jednog ruskog upada u Ukrajinu, dok ga drugi vide kao dio igre poluge protiv Evrope oko trgovine gasom i dio kampanje Moskve da destabilizira svoje zapadne susjede.
Ruska vlada je, sa svoje strane, zauzela svoj uobičajeni stav, samo djelomično priznavši šta se dešava.
Jedan ruski časopis za vanjske poslove, poznat po tome što je blizak Kremlju, uporedio je situaciju sa "invazijom sa sjevera" sa "Imigrantskom pjesmom" Led Zeppelina.
"Nisu uvijek migranti dolazili u Evropu sa juga - bilo je vremena da su dolazili i sa sjevera", napisali su autori časopisa. “Pa pogledajte sami, kada je bilo bolje: tada ili sada?”