To je ocijenjeno na predstavljanju studije Digitalnog forenzičkog centra (DFC) o kineskom prisustvu i uticaju u regionu.
U analizi se konstatuje da Balkan predstavlja odskočnu dasku i most za kinesko uspostavljanje značajnijeg ekonomskog prisustva u Evropi.
Naglašava se da je najsnažniji uticaj Kine vidljiv u Srbiji, a da je Crna Gora jedna od osam najugroženijih zemalja kineskim prisustvom.
Kina je snažno krenula sa investiranjem u Sjevernoj Makedoniji, ali nije uspjela da zadrži značajniji uticaj.
U Bosni i Hercegovini, odnosno Republici Srpskoj, prisutan je veliki broj kineskih investicija u infrastrukturu.
Jedina država regiona koja bilježi pad kineskih investicija je Albanija.
Prema podacima navedenim u studiji, više od polovine investicija kineskih kompanija u Evropi, zapravo su stacionirane u državama Zapadnog Balkana.
Uticaj ruske invazije na Ukrajinu
Ipak, u analizi DFC se precizira da je kinesko djelovanje u regionu Zapadnog Balkana otežano nakon ruske invazije na Ukrajinu, jer je taj rat ujedinio zemlje EU i ojačao njihovo partnerstvo sa SAD.
To će, smatraju, uz saradnju sa NATO otežati Kini da ostvari dugoročne ciljeve u Evropi.
Dugogodišnja ambasadorka Crne Gore Milica Pejanović Đurišić iz Atlantskog saveza Crne Gore ocjenila je da je agresija Rusije na Ukrajinu testirala jačinu i ograničenja kinesko-ruskog partnerstva:
"Iako se obje države protive međunarodnom poretku, Peking se zalaže za izmijenjen ali stabilan sistem, dok zvanična Moskva insistira na njegovom agresivnom rušenju."
Otpravnik poslova američke ambasade u Crnoj Gori Kris Karber ocijenio je da Kini odgovara nestabilnost u svijetu, u cilju promjene međunarodnog poretka.
"Kina je jedina zemlja koja ima namjeru da preoblikuje međunarodni poredak i sve jaču ekonomsku, diplomatsku, vojnu i tehnološku moć da to učini", kazao je Kaber.
Od kineskih investicija u Crnu Goru istakao je izgradnju prve dionice autoputa Bar-Boljare i ekološku rekonstrukciju termoelektrane Pljevlja.
"S obzirom na to da Crna Gora nastoji da privuče strane investicije, moramo imati na umu da će njena otvorena investiciona klima, ekonomska osjetljivost na vanjske šokove i veliki dug prema Kini predstavljati značajne rizike", rekao je Karber.
On je konstatovao da su temelji međunarodnog poretka pod trajnim izazovom zbog ruske invazije na Ukrajinu koja ima posljedice po cio svijet, bez obzira što predsjednik Rusije Vladimir Putin nije uspio da postigne nijedan od strateških ciljeva:
"Umesto da uništi nezavisnu Ukrajinu, on je ojačao. Umjesto da podijeli NATO, on ga je ujedinio. Umjesto da dokaže snagu Rusije, on je oslabio. U namjeri da oslabi međunarodni poredak, okupio je zemlje da ga brane."
Uspon Kine izazov za SAD i EU
Milica Pejanović Đurišić iz Atlantskog saveza je poručila da Kina pokušajima da preoblikuje aktuelni svjetski poredak ima ambiciju da postane vodeća globalna sila, što je izazov za Sjedinjene Američke Države i Evropsku uniju:
"To je država koja koja ne dijeli iste demokratske vrijednosti i koja guši ljudska prava i osnovne slobode."
Pejanović Đurišić je naglasila da su temelji kineskog djelovanja, posebno na Balkanu, prisutni kroz globalnu inicijativu "Pojas i put" kao i forum "16+1" (16 država Centralne i Istočne Evrope plus Kina).
"Suštinski u pitanju su pokušaji preoblikovanja aktuelnog svjetskog poretka, zasnovanog na konceptu liberalne demokratije, u pravcu prilagođavanja kineskim nacionalnim ciljevima i strateškim interesima", navodi ona.
Osim ekonomkog, konstatovala je, Kina nastoji da ojača prisustvo kroz političku saradnju sa balkanskim zemljama.
Nedostatak transparentnosti u Srbiji
Prema riječima glavnog analitičara Digitalnog forenzičkog centra Milana Jovanovića, saradnja Kine sa Srbijom se ostvaruje kroz investicije, kredite, kulturu i obrazovanje, bezbjednosni sektor.
Zahvaljujući direktnoj podršci političara i medija Kina je predstavljena kao najvažniji strateški partner Srbije.
U Srbiji je u posljednjoj deceniji identifikovan najmanje 61 projekat u različitim fazama završetka od strane ili u saradnji sa kineskim akterima, čija je vrijednost najmanje 18,7 milijardi eura.
Nedostatak transparentnosti je, kaže Jovanović, nešto što karakteriše gotovo sve kineske projekte u Srbiji: