EU i lokalne samouprave u borbi protiv zagađenja mora

Instrument za tehničku pomoć i razmjenu informacija Evropske komisije-TAIEX i opština Budva, za potrebe lokalnih uprava sa crnogorskog primorja organizovali su dvodnevnu radionicu „Upravljanje plastičnim otpadom-Borba protiv zagađenja mora” kojoj su prisustvovali predstavnici javnih institucija, lokalnih samouprava, lokalnih javnih preduzeća i NVO sektora uključeni u oblast upravljanja otpadom.

Crna Gora je uz Albaniju najveći zagađivač Jadranskog mora plastikom, na šta je ukazano na samoj radionici.

Posebno je istaknut značaj činjenice da je problem zagađenja plastikom u Jadranu prihvaćen od strane Evropske komisije kao jedan od prioriteta o kojem će biti riječi u narednom periodu, organizacijom niza konferencija na Zapadnom Balkanu posvećenih upravljanju plastičnim otpadom na kopnu i u moru.

“80 odsto otpada u more dolazi sa kopna i stoga je neophodno pristupiti izgradnji regionalnih deponija. Crna Gora ove godine očekuje usvajanje novog plana upravljanja otpadom i formiranje nadzornog organa koji če vršiti superviziju tretmana otpada u skladu sa inviranim zakonskim regulativama”, kazao je direktor direktorata za ekologiju Ministarstva urbanizma i ekologije Dušan Bugarin, otvarajući događaj.

Slađana Gvozdenović Nikolić iz Instituta za biologiju mora, jedine naučno – istraživačke ustanove u Crnoj Gori koja se bavi prikupljanjem i analizom podataka iz mora i priobalja, kao i praćenjem stanja biodiverziteta, upoznala je učesnike radionice sa rezultatima mjerenja količine plastičnog otpada u Jadranskom moru, koje je Institut radio u saradnji sa kolegama iz Italije, Albanije i Hrvatske kroz fondove i instrumente EU (DeFishGear, Plastic Busters, Adopt a beach, MEDITS, Fishing for litter (FFL). Istraživanje donosi zabrinjavajuće podatke o stepenu zagađenosti mikroplastikom.

“Neophodno je preventivno djelovanje, kampanje podizanja svijesti o smanjenju plastičnog otpada ali i o potrebi efikasnije međuopštinske i regionalne saradnje, kao i snažnijoj povezanosti državnih i lokalnih institucija”, naglasila je Gvozdenović Nikolić.

Kako je naglašeno, jedan od ključnih problema Crne Gore jeste nedostatak reciklaže i nepostojanje kvalitetnih politika za stimulaciju reciklaže, kako bi se ostvario cilj da se do 2030.godine uveća udio reciklaže u upravljanju otpadom na 50 odsto.

EU ekspert Christof Delatter, šef odjeljenja za strategije i politike Agencije za upravljanje otpadom Flandrije, naglasio je da je jedan od ključnih uspjeha Belgije u upravljanju otpadom bio uticaj na smanjenje proizvodnje otpada u domaćinstvima, kroz različitu legislativu ali i kvalitetne kampanje u koje su nerijetko bili uključeni i sami građani.

“U Belgiji su opštine odgovorne za tretman otpada iz domaćinstava i njihov uspjeh u odnosu na EU regulative ogleda se upravo u međuopštinskoj saradnji, odnosno kontinuiranom radu na uspostavljanju kvalitetnog procesa komunikacije”, poručio je Delatter.

EU ekspert Štefan Trdan iz Instituta za vode Slovenije, objasnio je značaj prikupljanja podataka vezanih za upravljanje otpadom i način na koji opštine treba da upavljaju tim podacima.

“Trdan je učesnicima konferencije ukazao na potrebu stalne edukacije, bilo da se radi o tretmanu morskog otpada, bilo da se radi o koordinisanju akcija čišćenja od strane institucija. Time bi, smatra Trdan, te akcije bile više od jednokratnog uklanjanja otpada i orijentisale bi se na trajne i održive rezultate”, dodaju iz EU Centra.

Šefica odjeljenja za praćenje morskog otpada u Ministarstvu ekologije Ivana Stojanović je ponovila “potrebu čvršćeg uvezivanja svih institucija, ali i potrebe da se u tu saradnju aktivno uključi NVO sektor”.

“Učesnici radionice su ukazali na probleme sa kojima se zajednički susreću, potrebu da se unaprijedi opšti ambijent za reciklažu kroz otvaranje reciklažnih centara, otkup sekundarnih sirovina, motivisanje građana da smanje upotrebu jednokratne plastike… Više puta je naglašena potreba da se unaprijedi proces komunikacije I razmjene prikupljenih informacija o stanju na terenu i načinima rješavanja problema”, naglasili su iz EU Infocentra.

Na poziv Komiteta regija, napominju oni, Evropska Komisija je 2018. godine pokrenula pilot šemu tehničke pomoći i razmjene informacija (TAIEX) za podršku lokalnim vlastima u Albaniji, Bosni i Hercegovini i Srbiji.

“Od 2021. godine, TAIEX strateška podrška lokalnim samoupravama proširena je na sve zemlje Zapadnog Balkana, Inicijativa je podrška: Izgradnji kapaciteta u oblastima relevantnim za mandat lokalne uprave za unapređenje dobrog upravljanja i društveno-ekonomskog razvoja; Efikasnom pružanju lokalnih usluga građanima, odgovornost i transparentnost, saradnja sa lokalnim zajednicama i preduzećima. Inicijative će se posebno fokusirati na teme usklađene s prioritetima i implementacijom Evropskog Investicionog Plana”, pojasnili su.

Navode da je Zapadni Balkan je prioritet za Evropsku uniju i Komisiju.

“Ekonomski i investicioni plan za zapadni Balkan će mobilisati do devet milijardi eura EU fondova za investicije u oblastima kao što su transport, energija, zelena i digitalna tranzicija. To će stvoriti održivi rast i nova radna mjesta. Strateška podrška TAIEX-a lokalnim vlastima dopuniće ovu investiciju, pomažući lokalnim vlastima u njihovim naporima da poboljšaju upravljanje otpadom, digitalizuju administrativne procedure, podrže zapošljavanje i još mnogo toga”, kazali su iz EU Infocentra.

“Upravljanje plastičnim otpadom/Borba protiv zagađenja mora” u skladu je sa Zelenom agendom i uslugama u oblasti zaštite životne sredine a Opština Budva je jedan od aplikanata koja se smatra najznačajnijim.