Ko je ko krajnje desnice na proruskim balkanskim mitinzima

Srpske organizacije krajnje desnice, za koje se zna da koketiraju sa neonacizmom, okupile su se u podršci obećanju Kremlja da će 'denacificirati' Ukrajinu, osvojivši simpatije grupa istomišljenika u Rusiji.

Kada su se srpski nacionalisti ovog mjeseca okupili na Balkanu u znak podrške ruskoj invaziji na Ukrajinu, ponovili su tvrdnje Kremlja o “genocidu” koji je počinjen nad ljudima koji govore ruski u istočnoj Ukrajini i potrebi da se zemlja “denacifikuje”.

Ironično, međutim, analiza fotografija i video zapisa sa događaja u Srbiji, Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori pokazuje da mnogi od prisutnih pripadaju organizacijama za koje se zna da koketiraju sa neonacizmom, da se bave negiranjem genocida i veličaju osuđene ratne zločince.

Krajnje desničarska, antimigrantska Narodna patrola bila je jedna od glavnih grupa iza proruskog marša u Beogradu 4. marta, pozivajući Srbe da stanu iza „ruskog i beloruskog naroda u njihovoj borbi protiv nacista. i prozapadne vlade iz Kijeva.”

Opisujući Srbe i Ruse kao „braću“, Damnjan Knežević iz Narodne patrole rekao je okupljenima: „Koliko god nas pritiskali... to je samo kap u moru za slovensku dušu“.

Knežević, koji je ranije govorio protiv migranata i izbjeglica, vakcinacije protiv COVID-19 i integracije u Evropsku uniju i NATO, nosio je slovo Z na jakni, simbol podrške ratu Rusije u Ukrajini.

Okupljeni su uzvikivali imena ruskog predsjednika Vladimira Putina i ratnog komandanta bosanskih Srba Ratka Mladića, koji služi doživotnu kaznu zatvora za genocid i druge ratne zločine počinjene tokom rata u Bosni 1992-95.

Među demonstrantima su bili i srpski članovi zloglasnog bajkerskog kluba Noćni vukovi koji podržava Kremlj, kao i određeni broj pojedinaca koji su ranije optuženi da su se borili zajedno sa separatistima koje podržava Rusija u istočnoj Ukrajini.

Darko Šper, aktivista NVO koalicije Građanska Vojvodina, kaže za BIRN da je miting u Beogradu rezultat dugogodišnje saradnje ovakvih organizacija i Rusije.

"Od kada su prvi put izašli na ulice, uvek su se zalagali za 'Majku Rusiju' i tvrdili da Srbija pripada Rusiji, a ne Evropskoj uniji", rekao je Šper, čija grupa je organizovala skupove podrške Ukrajini.

Kriminalna pozadina

Srđan Letić doputovao je iz Brčkog kako bi prisustvovao mitingu u Beogradu, pokazuju slike objavljene na društvenim mrežama. Letić je lider Svetog Georgija, udruženja sa sjedištem u blizini Brčkog za koje tvrdi da se bavi humanitarnim radom, koji ubavlja uz pomoć dva automobile koja mu je poklonila Ambasada Ruske Federacije u Bosni i Hercegovini.

Letić je poznat i policiji, jer je 2013. godine osuđen za seksualno zlostavljanje maloljetne osobe, a 2007. godine za falsifikovanje novčanica i trgovinu oružjem. U januaru ove godine osuđen je na šest mjeseci zatvora zbog nanošenja teških tjelesnih povreda, ali još nije počeo služiti kaznu.

"Srpski narod nije zaboravio šta je Vladimir Putin uradio za opstanak srpskog naroda", objavila je Letićeva organizacija ispod fotografije skupa.

Obraćajući se okupljenima, Mladen Obradović, vođa zabranjene srpske ekstremno desničarske grupe Obraz, rekao je:

„U današnje vrijeme Rusija je svjetionik slobode. Zato mi, Srbi, imamo obavezu da stanemo uz našu majku Rusiju.”

Obraz je stavljen van zakona odlukom Ustavnog suda Srbije 2012. godine zbog kršenja ljudskih i manjinskih prava i izazivanja nacionalne i vjerske mržnje.

Obradović je tada osnovao Rusko-srpski kulturni centar, preimenovan 2019. u Društvo Obraz Sveti Sava.

Skupovima je prisustvovala i Milica Đurđević Stamenovski, istaknuti član srpske stranke „Zavetnici“, koju je u izvještaju Centra izvrsnosti NATO-a za strateške komunikacije iz Rige identifikovao kao direktna vezu sa Moskvom.

Među učesnicima marša bio je i Gavrilo Stević, koji je držao rusku zastavu, kojeg je bosanski sud u martu 2020. oslobodio optužbi za borbu sa separatistima koje je podržavala Rusija u istočnoj Ukrajini 2014. godine.

Od Beograda do Banja Luke i Podgorice

Fotografije i objave desničarskih organizacija na Balkanu brzo su dijeljene na društvenim mrežama sličnih organizacija u Rusiji, posebno na Telegramu ili

ruskom odgovoru na Facebook, Vkontakte. Od početka rata Rusija je blokirala Facebook i Twitter.

Ruski imperijalni pokret, ultranacionalistička, militantna grupa bijele rase koja je proglašena terorističkom organizacijom u SAD-u i Kanadi, bila je posebno zainteresirana, kao i Aleksandar Zaldostanov, vođa Noćnih vukova i Putinov prijatelj i Savez dobrovoljaca Donbasa, koji okuplja dobrovoljce koji su se borili na strani proruskih separatista na istoku Ukrajine.

Ruski imperijalni pokret je u decembru održao proteste podrške ratnom zločincu Ratku Mladiću ispred bosanskohercegovačke ambasade u Moskvi, dok je u isto vrijeme krajnje desničarska grupa Srpska akcija protestovala ispred ukrajinske ambasade u Beogradu sa transparentom na kojem je stajalo 'Stop rusofobiji' Srpska akcija. Također je prisustvovao proruskim skupovima i početkom februara odao počast Milanu Nediću, koji je vodio nacistički marionetski režim u Beogradu tokom Drugog svjetskog rata.

U BiH je udruženje Istočna alternativa organizovalo mali protest u istočnom gradu Bratuncu u znak podrške Rusiji.

“Naše udruženje se protivi širenju NATO-a, tako da smo dali apsolutnu podršku Ruskoj Federaciji”, rekao je za BIRN Bosne i Hercegovine vođa udruženja Vojin Pavlović.

Njegova organizacija poznata je po lijepljenju plakata sa likom ratnog zločinca Ratka Mladića.

Na drugim mjestima u BiH, kaon pr. fudbalski navijači u Banja Luci, glavnom gradu u većinski naseljenom srpskom entitetu Republika Srpska, razvili su rusku zastavu tokom utakmice 5. marta, dok je bosanski ogranak Noćnih vukova organizovao miting u Trebinju, u južnoj Bosni.

Na mitingu u Trebinju zamjenik lidera lokalnih Noćnih vukova Goran Tadić držao je rusku zastavu. Tadić je zvanični vozač ministra energetike i rudarstva Republike Srpske Petra Đokića.

Noćni vukovi su bili predstavljeni i na mitingu u glavnom gradu Crne Gore, Podgorici, 2. marta, zajedno sa pripadnicima Srpskog nacionalističkog Ravnogorskog četničkog pokreta.

“Žao nam je što ljudi stradaju, jer većina su pravoslavni hrišćani, kao i mi. Ali to je djelo velikih sila uz pomoć NATO-a”, rekao je Mileta Pavićević, vođa Ravnogorskog četničkog pokreta koji je optužen za finansiranje putovanja boraca dobrovoljaca sa Balkana u istočnu Ukrajinu.

Četnici su bili srpska nacionalistička gerilska snaga koja je sarađivala sa nacistima u borbi protiv partizana Josipa Broza Tita.