Za Putina ne bi trebalo postojatii skrovište

Uspješne optužbe pred međunarodnim sudom u potpunosti bi priznale zločin koji je navodno počinjen pod punim i pravim imenom — zločin agresije.

Nalog Međunarodnog krivičnog suda (ICC) za hapšenje ruskog predsjednika Vladimira Putina zbog ratnog zločina nezakonite deportacije djece u Rusiju je istorijski trenutak za krivično pravosuđe. To je tek treći put da je MKS podigao indikativne optužbe protiv trenutnog šefa države, a prvi put protiv zemlje koja je članica Vijeća sigurnosti UN-a.
Nalog pokreće proces koji teče paralelno sa još jednim, prethodnim — inicijativom za stvaranje Specijalnog suda za zločin agresije koji je navodno počinjen u Ukrajini. Bio bi to prvi tribunal fokusiran na agresiju nakon Nirnberga i Tokija, koji je procesuirao lidere sila osovine nakon Drugog svjetskog rata.
Ako se stvori, takav tribunal bi mogao krivično goniti visoke vojne i političke vođe za ono što je u presudi u Nirnbergu iz 1946. nazvano "međunarodnim zločinom". Zašto? Jer da se očigledno nezakonita djela agresije – kao što su invazija, napad ili okupacija – nisu dogodila, ogromna šteta nanesena civilima, uključujući desetine hiljada ratnih zločina, nikada se ne bi dogodila.
Ali MKS ne može goniti zločin agresije u odnosu na Ukrajinu, već samo druge međunarodne zločine poput ratnih zločina, zločina protiv čovječnosti ili genocida. Jedini način da MKS procesuira zločin agresije bio bi ili uz saglasnost Rusije ili putem upućivanja Vijeća sigurnosti UN-a. I iz tog razloga inicijativa za tribunal predvođen Ukrajinom dobila je aktivnu podršku i snažan angažman više od 30 zemalja — a broj zemalja koje podržavaju formiranje ovog tribunala raste.

Dakle, gdje potjernica MKS-a za Putinom ostavlja oba procesa i koji će vjerovatnije uspjeti? Istina je da su put ICC-a i put Tribunala veoma komplementarni.
Prvo, Ukrajina sa pravom želi da se svi odgovorni vojni i politički lideri u Rusiji i Bjelorusiji smatraju odgovornima za cjelokupnu štetu koja je rezultat agresije. I bilo bi daleko više viših lidera uhvaćenih u mreži agresije nego u mreži Međunarodnog krivičnog suda, što zahtijeva snažnu vezu dokaza između međunarodnih zločina koje su počinili vojnici na terenu i viših lidera u Rusiji i Bjelorusiji. To obično otežava odlučno dokazivanje takvih zločina – posebno kada Rusija tvrdi da su njene akcije, kao što je deportacija djece, motivirane humanitarnim problemima.

Nasuprot tome, krivično djelo agresije je lakše procesuirati, jer ide pravo na vrh i ne zahtijeva opsežne dokaze svjedočenja, s obzirom na njegovo fokusiranje na djela oružanih snaga. Međutim, vjerovatno će biti potreban značajan materijal iz obavještajnih i vojnih izvora.
Drugo, Rusija snažno osporava nadležnost MKS-a da sudi državljanima zemalja koje nisu njene članice - zemalja koje uključuju Rusiju, Sjedinjene Države i Kinu. Dakle, dok su 123 člana MKS-a pod zakonskom obavezom da uhapse Putina, izvršenje naloga za hapšenje bit će izvor ogromne političke, a možda i pravne rasprave, jer postoji stav da šefovi država u službi uživaju lični imunitet od hapšenja ili krivičnog gonjenja — posebno pred sudovima čiju nadležnost ne priznaju. 
 Stoga, posljedice za zemlju koja uhapsi šefa ruske države vjerovatno neće biti beznačajne, ali specijalni tribunal bi se suočio sa sličnim izazovom — iako bi to mogla podržati različita grupa država. I u takvom slučaju, podrška moćnih zemalja poput SAD-a, koja je sada potvrđena, mogla bi odlučno ojačati mogućnost hapšenja Putina i osigurati određeni stepen imuniteta od ruske odmazde u provođenju bilo kakvih naloga za hapšenje.
Treće, put ICC-a je jasan, a njegova jurisdikcija proizilazi iz ugovora kojeg su se 123 članice složile da će se pridržavati.
Tribunal bi vjerovatno bio stvoren sličnim sporazumom, idealno dogovorenim sa Generalnom skupštinom UN-a i/ili Evropskom unijom i/ili multilateralno. Njegova nadležnost mogla bi biti inherentna postojećoj zabrani agresije prema međunarodnom pravu, koja obavezuje države kroz običaje, u kombinaciji sa zabranom agresije prema ukrajinskom zakonu. Uzgred, postoji i zabrana agresije prema bjeloruskom i ruskom zakonu - koncept koji je ironično uveo i snažno zagovarao Sovjetski Savez, kao odgovor na užase koje je pretrpio tokom Drugog svjetskog rata.
Uzimajući u obzir kontinuiranu agresiju i rizik od širenja „virusa agresije“ drugim zemljama, rute MKS-a i specijalnog tribunala trebale bi ići paralelno, jer nastavak podrške Tribunalu znači da više neće biti skrovišta za visoke ruske i bjeloruske lidere.
A uspješne optužbe pred takvim tribunalom ne samo da bi obuhvatile strahote pretrpljene štete, već bi konačno priznale zločin koji su navodno počinili Putin i ljudi oko njega pod punim i pravim imenom.