Crkva, akademija, mediji: Kako Rusija i Srbija utiču na otuđenje identiteta i politike u Crnoj Gori?

Nakon političkih previranja 2020. godine, Crna Gora se nalazi na raskrsnici, suočavajući se sa tekućom institucionalnom krizom koja je promijenila konture njenog političkog pejzaža. Više od tri decenije, zemljom je vladala jedna dominantna partija i njen lider. Ovo je obeležilo eru koju karakteriše mešavina autoritarnih praksi, personalizacija politike, veze sa korupcijom i organizovanim kriminalom, i snažna posvećenost transatlantskoj i proevropskoj spoljnopolitičkoj agendi – s jedne strane.

Međutim, transformativni događaji 2020. doveli su do seizmičke promene. Izborna kampanja koju je karakterisao snažan protestni pokret Srpske pravoslavne crkve i podstaknuta kontroverznim zakonom o vjerskim slobodama dovela je do kraja duge političke hegemonije DPS-a i Mila Đukanovića. Vakum koji je ostavila ova promena doneo je sa sobom novu realnost za Crnu Goru, koju karakterišu neizvesnost i izazovi.

Konture ove nove realnosti definiše vlada koju čine mnoge ličnosti blisko povezane sa Srpskom pravoslavnom crkvom, koje koriste određene taktike da stabilizuju i konsoliduju konzervativnu srpsku agendu u Crnoj Gori. Ova promena ne samo da je izazvala sumnju u crnogorski nacionalni identitet, već je pokrenula i pitanja o ustavnom poretku, jer se pojavljuju alternativni narativi koji crnogorski identitet postavljaju samo kao podetničku pripadnost „velike nacije Srbije“.

Crnogorski analitičar Ljubomir Filipović objavio je članak u kojem analizira uticaj rusko-srpskog uticaja na crnogorsko društvo i politiku, posebno kroz formiranje političkih konstituenata.

Ovaj članak istražuje složenu mrežu rusko-srpskih uticaja u Crnoj Gori i istražuje njihovu višeslojnu prirodu i njihov dubok uticaj na politiku i društvo zemlje. U članku se ispituju zajednički napori Srbije i Rusije u oblikovanju narativa koji značajno utiču na društvenu dinamiku Crne Gore, njene političke procese, politiku identiteta, versku identifikaciju i međunacionalne odnose.

Prva studija slučaja fokusira se na novinski sajt IN4S, osnovan 2008. godine, koji je poznat kao važna platforma za širenje propagande Kremlja, dok se istovremeno dovodi u pitanje nezavisnost i poseban identitet Crne Gore.

Druga studija ispituje ulogu Aleksandra Rakovića, istaknutog srpskog istoričara povezanog sa Srpskom pravoslavnom crkvom. Raković strateški koristi akademiju za širenje narativa koji dovode u pitanje crnogorski identitet i državljanstvo, pojačavajući njen značaj u okviru rusko-srpskog uticaja.

Treća studija slučaja ispituje episkopa Metodija, visokog zvaničnika Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori. Episkop Metodije je poznat po tome što podržava pro-kremljske događaje i narative. On i njegovi saradnici promovišu mrežu proruskih srpskih nacionalističkih i radikalnih pravoslavnih klerikalnih organizacija. Ove grupe su aktivno uključene u protestne kampanje i utiču na nivoe odlučivanja u Crnoj Gori.

Filipović je rekao da ovaj članak doprinosi razvoju koncepta kognitivnog ratovanja. On predlaže konceptualnu vezu između operacija uticaja i kognitivnog ratovanja i postavlja kritično i važno pitanje: da li su Srbija i Rusija uključene u bilo koji oblik „specijalne vojne operacije u Crnoj Gori“?

Kognitivni rat je strategija koja ima za cilj da promeni način na koji ciljna grupa razmišlja i stoga deluje.

Prema studiji, ovo su zaključci koje je Filipović objavio u svom članku.

Proučavanje rusko-srpskog uticaja u Crnoj Gori otkriva višeslojni pejzaž strategija zasnovanih na medijskoj manipulaciji, akademskom diskursu i religijskoj dinamici. Dve ubedljive studije slučaja, sajt za vesti IN4S i Aleksandar Raković, pružaju uvid u koordinisane napore da se preoblikuje političko i kulturno tkivo Crne Gore.

U kontekstu ovog istraživanja, pretpostavljamo da postoji veza između ovih operacija i koncepta kognitivnog ratovanja, što poziva naučnike da kritički preispitaju moguću kategorizaciju aktivnosti Srbije i Rusije u Crnoj Gori i na Zapadnom Balkanu kao kognitivne operacije rata.

IN4S, čiji koreni leže u anti-NATO aktivizmu i usklađivanju sa srpskim nacionalističkim osećajima, pokazuje se kao važan akter u oblikovanju narativa koji utiču na politički razvoj Crne Gore.

Namerno širenje propagande od strane Kremlja, zajedno sa podrškom ličnosti Srpske pravoslavne crkve, stvara povoljno okruženje za kognitivni rat. Manipulacija informacijama i narativima na IN4S platformi doprinosi kognitivnom bojnom polju gde su percepcije i verovanja strateški oblikovana tako da budu u skladu sa ruskim i srpskim geopolitičkim ciljevima.

Akademska sfera, koju oličava Aleksandar Raković, služi kao još jedno bojno polje za operacije uticaja. Rakovićevo povezivanje sa Srpskom pravoslavnom crkvom, usklađivanje sa ruskim interesima i promocija narativa koji dovode u pitanje crnogorski identitet sugerišu zajednički napor da se vodi kognitivni rat. Koristeći istorijske narative i akademska otkrića, njegov rad doprinosi eroziji posebnog identiteta Crne Gore i naglašava povezanost između operacija uticaja i kognitivnog rata.

Sagledavajući rusko-srpski uticaj na crnogorsko društvo i političku stvarnost, važno je napomenuti da vladike Metodije, Raković i IN4S predstavljaju paradigmatične primere, a ne izolovane slučajeve. Njihove aktivnosti služe kao ilustrativne studije slučaja i bacaju svetlo na različite metode koje se koriste u operacijama uticaja. Raković i In4s simbolizuju širi trend i demonstriraju složene strategije koje se koriste za oblikovanje društveno-političkog narativa Crne Gore. Ispitujući njihove uloge i metode, stičemo vrijedan uvid u širi okvir spoljnih uticaja koji utiču na Crnu Goru i naglašavamo potrebu za sveobuhvatnim razumevanjem dinamike koja se dešava u regionu. U svetlu ovih nalaza, istraživači se podstiču da istraže u kojoj meri su Srbija i Rusija uključene u operacije kognitivnog ratovanja u Crnoj Gori i širem regionu Balkana.

Konvergencija medija, akademske zajednice i verskih institucija kao kanala za operacije uticaja postavlja pitanja o sistemskoj prirodi ovih napora. Razumevanje dinamike sukoba je ključno za razvoj efikasnih kontra-strategija za zaštitu autonomije i identiteta nacija koje se suočavaju sa spoljnim pritiscima.

Ova studija naglašava hitnost sveobuhvatnog ispitivanja dimenzija uticajnih operacija i otvara put za buduća istraživanja koja se bave složenim vezama između medijskih narativa, akademskog diskursa, religijskog uticaja i šireg koncepta kognitivnog ratovanja u geopolitičkom pejzažu Crne Gore i Balkana./The Geopost/